KHÔI VỸ

 

Mối ghép ren là một trong các mối ghép cơ bản và thông dụng nhất mà chúng ta có thể thường xuyên gặp thấy, nhìn thấy và quan sát thấy, ngay cả các vật dụng trong cuộc sống hàng ngày như Bulong, đâi ốc,.... hay trong nghề cơ khí nói chung và cơ khí chế tạo nói riêng chiếm trên 60% tổng số chi tiết máy được ghép bằng ren trong máy móc hiện đại.

Mối ghép ren là mối ghép tháo được và dùng để cố định các chi tiết lắp ghép vào lại với nhau. Tuy nhiên qua thời gian sử dụng và điều kiện môi trường tác động thì cũng không thể tránh khỏi phần ren mối ghép bị hư hỏng và có thể dẫn đến không thể lắp ghép được. Vậy thì trong những trường hợp như vậy thì có nên tiếp tục sử dụng Ren đó không hay có phương pháp đẻ sửa chữa để khác phục những dạng hư hỏng đó..

Để đảm bảo cho máy làm việc bình thường, các chi tiết của mối ghép ren cần thỏa mãn những yêu cầu sau đây: có prôfin ren đúng, không  bị sứt mẻ, gẫy đỗ hoặc sai lệch; không có vòng ren nào bị hư hại; phải có cạnh vát ở đầu ren, ...ngoài ra thì sau khi vặn đai ốc, đầu ren của bulông hoặc vít cấy phải thò ra  ngoài ít nhất hai, ba vòng ren; đầu các bulông, vít đai ốc dùng để kẹp chặt cùng một chi tiết phải có hình dạng và kích thước như  nhau

Vậy nên trong bày này mình sẽ đưa ra các dạng hư hỏng và phương pháp sửa chữa các dạng hư hỏng đó để tận dụng tối đa các sản phẩm sẵn có.

1. Các dạng hư hỏng thường gặp nhất của mối ghép ren.

• Mòn prôfin ren theo đường kính trung bình ;
• Giảm diện tích bề mặt làm việc của ren (vì mòn).
• Thân bu lông bị dãn vì biến dạng dẻo ;
• Bước ren bị thay đổi ;
• Thân bulông hoặc vít cấy bị uốn hoặc đứt ;
• Các vòng ren bị cắt đứt do lực kéo hoặc nén dọc trục tăng đột ngột.

2. Các dạng hư hỏng cụ thể và biện pháp sửa chữa

2.1 . Ren bị mòn, đứt hoặc mẻ trên bulông hoặc trục có ren.

Nếu vì mòn, đứt hoặc mẻ mà ren không đủ số vòng cần thiết nữa, có thể sửa chữa bằng một trong những biện pháp sau đây :

-Tiện hết ren cũ rồi cắt ren mới có kích thước nhỏ hơn , lúc này phải thay thế đai ốc mới .Nếu ren cũ đã được tôi cứng thì trước khi tiện cần ủ;

-Nếu không cho phép giảm kích thước ren thì phục hồi bằng cách hàn đắp hoặc mạ kim loại rồi gia công cơ .

2.2 Ren bị mòn đứt, vỡ hay mẻ, ở trong lỗ (trong thân chi tiết máy )

• Sửa tới kích thước sửa chữa tiện  khoan hoặc khoét hết ren cũ rồi làm lại ren mới có kích thước lớn hơn, lúc này phải thay bulông hoặc vít cấy, có khi phải thay bằng vít cấy có bậc tức là vít cấy một đầu to, một đầu nhỏ, đầu to của vít cấy vặn vào lỗ ren sửa chữa còn đầu nhỏ để vặn với đai ốc hoặc lỗ ren không bị sửa chữa, Bảng  4,1 cho các kích thứơc cần thiết khi gia công để sửa chữa ren.
• Để sửa chữa tạm mối ghép ren trong trường hợp điều kiện sửa chữa lỗ ren khó khăn , phức tạp , có thể làm bulông hoặc vít cấy mới , hơi nhỉnh hơn lỗ cũ để lắp với lỗ ren mòn , như vậy cần có được mối ghép chắc trong một thời hạn cần thiết . Khi có dịp thuận lợi phải sửa chữa  chính thức ngay .
• Trong nhiều trường hợp , lỗ ren được sửa chữa  bằng chi tiết bổ sung . Muốn vậy , ta khoan hoặc khoét lỗ có ren hỏng  rộng thêm 5 – 6 mm nữa rồi mới tiện ren để vặn 1 nút hay bạc có ren ngoài vào . Lỗ bạc này phải nhỏ hơn hoặc bằng lỗ cần thiết để cắt ren có kích thước yêu cầu (kích thước ren ban đầu) . Sau đó làm ren ở nút hay bạc này với kích thước ren ban đầu ( kích thước ren ban đầu là kích thước ren lúc còn mới )
• Đối với những chi tiết phức tạp , phương pháp này càng được sử dụng rộng rãi vì nó làm tăng tuổi thọ lên rất nhiều

Khi lắp nút hay bạc trung gian cần chú ý thoã mãn những điều kiện sau :

• Chiều dài nút hoặc bạc không nhỏ hơn chiều dài phần ren cũ của lỗ ;
• Nút hay bạc có thể áp chặt hoặc vặn ren vào lỗ , bề mặt lắp ghép này phải bôi sơn ;
• Đầu ngoài của nút hoặc bạc không nên (có trường hợp không được phép)thò ra ngoài bề mặt chi tiết
• Để đảm bảo vị trí chính xác của lỗ ren hoặc vị trí tương quan giữa các lỗ trên chi tiết, ta dùng bạc dẫn khi khoan lỗ để làm ren . Thường dùng ngay các chi tiết đối tiếp như nắp , bích v,v… làm bạc dẫn . Muốn vậy chặp  nắp , bích  lên chi tiết cần khoan lỗ , dùng mũi khoan đường kính vừa bằng lỗ dẫn để khoan mồi , sau đó dùng mũi khoan  có đường kính  cần thiết để khoan cắt renCòn có thể phục hồi lỗ ren trên chi tiết bằng thép bằng cách hàn đắp. Khi ấy cần khoan hoặc khoét phần ren cũ, hàn đắp gia công lỗ mới rồi cắt ren như cũ.

2.3 Thân bulông bị cong 

Phương pháp sửa chữa

• Nắn bằng bàn ép kiểu vít me hoặc êtô. Để tránh hư hại ren khi nắn phải dùng đệm mềm lúc kẹp chặt chi tiết .
• Các vít cấy bị cong hoặc có ren hỏng đều được thay mới mà không sửa chữa

2.4 Bị các chất bẩn cáu chặt vào rãnh ren; ren dô hoặc bẹp 

• Phương pháp sửa chữa: Dùng bàn ren , tarô hoặc chi tiết ren lắp nó để cậy cáu ghét và “nắn” lại ren

2.5 Đầu bulông , đai ốc vỡ , méo , “chờn”(không  còn dáng sáu cạnh hoàn chỉnh mà bị tròn đi), các chi tiết khác bị sức mẻ 

• Phương pháp sửa chữa: Dũa , hàn , đắp  rồi gia công cơ hoặc chỉ gia công cơ rồi dùng chìa vặn có ngàm hẹp hơn mà vặn

2.6 Các chi tiết ren bị nứt 

• Sửa chữa bằng cách hàn vá những chi tiết nhỏ đã tiêu chuẩn hoá (bulông, đai ốc ,vít , vít cấy, đệm , chốt chẻ v,v… )nếu nứt thì thay cái mới

2.7 Ren dô, méo vì siết đai ốc quả tải

• Tuỳ theo mức độ hư hỏng mà áp dụng một trong những biện pháp  sửa chữa  đã nêu hoặc thay cái mới

2.8 “Chết” ren (tức là các chi tiết bị chặt cứng không vặn ra được )

• Phương pháp Sửa chữa: ngâm trong xăng hoặc dầu hoả từ  vài giờ đến vài ngày rồi dùng chìa vặn 6 cạnh (tổng quát là chìa vặn tiếp xúc với tất cả các cạnh của đai ốc hoặc đầu bulông)nối dài cánh tay đòn mà vặn ra .Vặn được rồi thì tuỳ tình trạng ren mà sửa chữa

2.9 Lỗ sâu chốt chẻ ở thân bulông và ở đai ốc không  trùng nhau do thân bulông bị dãn dài

• Phương pháp Sửa chữa: Khoan lỗ mới cho trùng nhau. Như vậy khi sửa chữa  ren , ta thường phải gia công bề mặt để cắt ren

Chú ý: Khi sửa chữa  hoặc chế tạo chi tiết thay thế cho những chi tiết hỏng của mối ghép ren ,nếu không biết vật liệu của chi tiết cũ có thể phán đoán hoặc tự quyết định vật liệu cho các chi tiết của mối ghép ren tra theo bảng thông số.

Như vậy, trên đây mình vừa giới thiệu đến các bạn về một số kiến thức cơ bản về ren, về mối ghép ren và đặc biệt là các dạng hỏng - Phương pháp sửa chữa ren khi hư hỏng.

Với các bạn làm chuyên về nghề cơ khí thì viêc gặp phải và xử lý lỗi về ren rất là nhiều. Chính vì vậy mà hiểu và vận dụng thành thạo các phương pháp sửa chữa ren, mối ghép ren là cực kỳ quan trọng trong công việc và đem lại hiệu quả kinh tế cao.